EBAT: 48 x 66 cm
Sultan Abdülmecid 1860 yılında bir Fransız mühendise boğazı alttan geçecek bir tüp geçit projesi çizdirdi. Tünel-i Bahrî adı verilen bu projeye göre, tren Sirkeci’den Tünele girecek ve Üsküdar’dan çıkacaktı. Abdülmecid’in 38 yaşında ani vefatı bu projeyi askıya almıştır. Abdülhamid döneminde büyük bir başarıyla devam eden Hicaz Demiryolu projesini tamamlayıcı bir bağlantı projesi olarak gündeme gelmiştir. “Cisr-î Hâmidî” olarak bilinen bu proje Osmanlı Mühendisliğinin ilk Boğaz Köprüsü çalışmasıdır. Köprünün yeri bu günkü Boğaziçi köprüsünün bulunduğu yerdir. 600 metre uzunluğundaki köprüden araba yolu yanı sıra tren yolu inşası da öngörülmüş. Ayakları granitten olacak, yüksek kuleler 15 büyük fenerle aydınlatılacak, kubbeler çini ve yaldızlı tuğlalarla(!) süslenecek ve köprü altından büyük gemilerin geçmesine müsait olacaktır. Köprü inşaatını yüklenecek olan Alman firması Magrîb tarzı kubbeleri ve her ayakta uzun minareleri ve çok gerekiyormuş gibi çan kuleleri olan bu garip projeyi Sultan Abdülhamit’e sunmuşsa da pek rağbet görmemiştir.
1902 yılında bu defa üç Amerikalı mühendis Sarayburnu ile Salacak arasına yani bugün yapılmakta olan Marmaray alt geçidinin olduğu yere bir demiryolu tüneli inşaatını proje olarak sunarlar. Sultan, maliyetinin yüksekliğinden dolayı projeyi onaylamaz.
Leonardo da Vinci tüm Haliç’i, bu günün teknolojisiyle dahi imkânsız olan bir tasarımla, 240 metrelik tek kemerle geçmeyi düşünmüştü. Yapılabilen tek kemerli en uzun taş köprü Lüksemburg’daki Adolf Köprüsü olup uzunluğu 85 metredir. İşin garibi, bugün Topkapı Sarayı müzesi arşivinde bulunan Da Vinci’nin bu hayali projesi II. Bayezid dönemi Osmanlı Mimarlarınca ciddi bir incelemeye tâbi tutulduğudur. Hatalı hesaplamalarla dolu proje Osmanlı Erkânınca reddedilerek, proje sahibinin Sultan’ın gözünden düşmesine sebep olmuştur.
İşte,1550’li yıllarda Galata ve Eminönü arasında mevcut ahşap köprünün yerine daha büyük ve görkemli bir köprü yapılması konusunda Leonardo Da Vinci’nin fantastik bir proje sunması dolayısıyla, bizim sanatçılarımız, eğer boğaza da bir köprü yapılacaksa Leonardo ustanın tasarladığı gibi olması halinde İstanbul’a layık bir yapı olacağı gibi bir yargıya ulaşmışlardı. Bu yargı günümüzde bile devam etmektedir.
Aslında Abdülhamit dönemi yapıları ne kadar Avrupai çizgiler taşırsa taşısın, Osmanlı karakterini hiç kaybetmemişti veya Osmanlıya ait mimari karakter yeniden yorumlanmıştı. Resim, “eğer ki Tanzimat sonrasında İstanbul Boğazına bir köprü yapılacak olsaydı, bu nasıl bir köprü olurdu?” sorusunun cevabı olarak yapıldı.
The Bosphorus Bridge
In 1860, Sultan Abdülmecid ordered a tunnel project to a French engineer that passes Bosphorus from bottom . Project’s name was “Tunel-i Bahri” (sea tunnel) and the train should enter the tunnel from Sirkeci and after passing Bosphorus under the sea it should surface above the ground from Üsküdar. Sultan Abdülmecid died suddenly at age of 38 and the project could’t be progressed.
At Sultan Abdülhamit’s period, a bridge of Bosphorus was a complementary project of which was succesfully continuing, Hicaz railway project. The project name of the Bosphorus Bridge was “Cisr-i Hamidi”. The bridges location was the same as today’s first Bosphorus Bridge. It should be 600 meters long. On The bridge , both car way and railway should be included. Bridges abutments should be from granite, high towers should be enlightened with 15 large torches, domes should be embroderied with tile and gilded bricks(!). Under the bridge large ships could be passing. The German firm that would undertake the construction of the bridge prepared a project with Magrib style domes, at every feet minarets and bell towers. Although the firm presented this strange project to Sultan Abdülhamit, it was not accepted.
Three American engineer presented a project of a sea tunnel between Sarayburnu and Salacak at today’s Marmaray tunnel’s location in 1902. Sultan didn’t accept the project because of its high cost.
Leonardo Da Vinci, although today it is proven imposibble, made a project with one arch 240 meters long bridge on Haliç. The longest bridge with one arch is 85 meters long Luxembourg Adolf bridge. Leonardo Da Vinci’s imaginary bridge project seriously reviewed by Ottomans at the II.Bayezid period. The project with full of miscalculations rejected by Ottomans and the owner of the project fell out of favor in Sultan’s opinion.
In 1550’s , instead of current wooden bridge between Galata and Eminönü, bigger, splendid bridge project of Leonardo Da Vinci made our artists think that Bosphorus bridge should look like his fantastic bridge. This idea also continues today. Sultan Abdülhamit period’s buildings, also with Eoropean styles, did not loose its Ottoman character or Ottoman arcitechtual character again reinterpreted.
This Picture is made for the answer of “if a Bosphorus bridge were made after Ottomans reform period how would it look like?”